Na arheološkom lokalitetu Dvorine na Venčacu u toku su završne pripreme za početak realizacije projekta skidanja fresaka sa zidova sa konzervatorsko-restauratorskim radovima. Ovo je jedan od ukupno tri projekta u vezi sa Dvorinama koje će sufinansirati Ministarstvo kulture i informisanja, a uz podršku Opštine Aranđelovac.
Dvorine, poznate i kao Madžarsko groblje je arheološki lokalitet u Srbiji, na kome su otkriveni ostaci raskošne srednjovekovne crkve iz 14. veka, za koju se pretpostavlja da je zadužbina poslednjeg srpskog despota Pavla Bakića.
Arheološko nalazište je u selu Banja kod Aranđelovca, na severoistočnim obroncima planine Venčac.
Na osnovu otkrivenih fragmenata stručnjaci pretpostavljaju da se radi o vlastelinskoj zadužbini, iz doba despotovine Pavla Bakića koja je građena u srpsko – vizantijskom stilu, polovinom XIV veka.
Crkva je imala troapsidalni oblik, sa centralnom petougaonom apsidom, dok su đakonikon i proskomidija najverovatnije trostrani, ali se zbog veoma lošeg stanja u kome se nalaze to ne može tačno utvrditi. Širina objekta je bila 14 metara, a dužina preko 22 metra. Na osnovu velikog broja fragmenata fresaka, boja i načinu izrade koji su nađeni na lokalitetu utvrđeno je da je živopis bio izuzetnog kvaliteta i da su ga izradili vrhunski majstori i da je u rangu sa onima u Dečanima i Svetim arhangelima kod Prizrena.
Ova građevina upisanog krsta srpsko – vizantijskog stila je jedina takva koja postoji severno od Kosova i Metohije. Objekat je sistematski uništen, verovatno od strane Turaka jer su tesanici od krečnjaka i mermera, od kojih je građena bili veoma dragoceni.
Prema narodnom predanju, koje je 1871. zapisao general Jovan Mišković „pored Dvorina se nalazila crkva“. On navodi da je u 19. veku narod ovaj lokalitet nazivao Crkvine, dok je danas ustaljen naziv Dvorine.
Na lokalitetu su pronađeni ostaci velike crkve, nekropole i zidanog objekta sa prizemnim i spratnim delom. Čitav kompleks predstavlja arheološko nalazište od velikog značaja.
Izvor: Narodni muzej Aranđelovac, Wikipedija