Razvoj kulture i posebno bibliotekarstva u Srbiji, pa samim tim i u Aranđelovcu, bio je usko povezan sa istorijskim okolnostima na ovom prostoru. Višedecenijska borba za oslobođenje od turske vlasti ostavila je zaostatak u razvoju kulture u poređenju sa zapadnoevropskim zemljama. Ipak, početak 19. veka doneo je preporod – izgradnju kulturnih ustanova i značajne korake ka opismenjavanju i prosvećivanju naroda.

Početak bibliotekarstva u Aranđelovcu

Prva čitaonica u Aranđelovcu osnovana je 1869. godine, samo deset godina nakon što je naselje Vrbica proglašeno varošicom pod imenom Aranđelovac. Zasluge za osnivanje pripadaju Panti Lunjevici, tadašnjem sreskom načelniku i ocu poznate Drage Mašin. Čitaonica je odmah okupila 55 članova koji su dali prilog od 40 dukata, čime je obezbeđen njen početni rad. Prvobitno je pretplaćivala desetak listova i posedovala 40 knjiga na srpskom jeziku.

Do 1874. godine broj članova porastao je na 72, a čitaonica je postala značajno mesto okupljanja i obrazovanja stanovnika. Ipak, kao i mnoge ustanove tog vremena, njen dalji rad bio je podložan političkim i društvenim promenama, te nedostatak dokumenata ostavlja praznine u njenoj istoriji.

Biblioteka tokom 20. veka

Od osnivanja Gimnazije u Aranđelovcu 1920. godine, biblioteka je radila u njenom sastavu, obogaćujući obrazovni sistem i pružajući učenicima pristup knjigama. Tokom Drugog svetskog rata, veliki broj knjiga sačuvan je u hotelu “Staro zdanje”, što je omogućilo kontinuitet rada biblioteke nakon završetka rata.

Biblioteka je postepeno prelazila u instituciju sa širim delovanjem, postavši Omladinska knjižnica, a zatim Narodna biblioteka. Prvi zvaničan upis i registracija biblioteke zabeleženi su 1958. godine, čime je ova ustanova konačno dobila formalni status i postala važan centar kulture i obrazovanja u Aranđelovcu.

Značaj biblioteke danas

Narodna biblioteka Aranđelovac danas nastavlja tradiciju koja traje više od jednog i po veka. Kao svedočanstvo kulturne istorije ovog kraja, ona predstavlja simbol napretka, posvećenosti znanju i trajne potrebe za očuvanjem i negovanjem pisane reči.